เส้นทางรถไฟบริษัทศรีมหาราชา
เส้นทางรถไฟบริษัทศรีมหาราชา
การนำไม้ออกจากป่า ไม่สามารถใช้วิธีล่องลงมาตามแม่น้ำเหมือนการทำไม้ทางภาคเหนือได้ เพราะไม้กระยาเลยเป็นไม้เนื้อแข็ง มีน้ำหนักมาก ท่านเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี จึงต้องทำทางรถไฟเข้าไปในป่า และใช้ช้างชักลากไม้แทน เพื่อให้สามารถนำไม้ออกจากป่าได้ตลอดปี ได้เริ่มมีการวางราง นำรถจักรไอน้ำมาใช้ขนส่งไม้ในปี พ.ศ. ๒๔๔๘ เริ่มต้นทางรถไฟสร้างแล้วเสร็จยาว ๕ ไมล์ (ประมาณ ๘กิโลเมตร) มูลค่า ๑๒๕,๐๐๐ บาท ซึ่งโครงการดังกล่าวก็ได้กลายเป็นโครงการรถไฟเล็กลากไม้สายตะวันออกสายแรกของประเทศไทย ใช้รางกว้างเพียง ๐.๘ เมตร จากนั้นได้ขยายเส้นทางรถไฟสำหรับขนไม้ในป่าสัมปทานเรื่อยมา และในปี ๒๔๔๙ ได้สร้างทางรถไฟต่อไปถึงหุบบอน เพื่อขนไม้ตะเคียน นำส่งโรงเลื่อย รวมระยะทาง ตั้งแต่สถานีที่ศรีราชาข้างถนนสุขุมวิทไปทางทิศตะวันออก ผ่านไร่กล้วย หนองค้อ หุบบอน เขาคันทรง ระเวิงไปถึงบึงตาต้า เขตอำเภอปลวกแดงจังหวัดระยองปัจจุบัน รวมความยาวรางรถไฟทั้งหมดถึง ๕๑.๗๗๕ กิโลเมตร
ในปี พ.ศ.๒๔๕๑ ได้ทำการสร้างสะพานรถไฟจากโรงเลื่อยศรีราชา ไปยังเกาะลอยเพื่อใช้ขนส่งไม้ลงเรือ สะพานนี้ยาว ๓๕๐๐ ฟุต ถือเป็น สะพานรถไฟข้ามทะเลแห่งแรกของไทย สะพานไม้นี้ใช้งานมานานหลายปี มีการซ่อมแซมหลายครั้ง จนกระทั่งครั้งสุดท้ายได้รับความเสียหายอย่างมากและพังทลายลงจากลมพายุในปี พ.ศ.๒๔๙๕ การขนไม้จึงใช้แค่ตรงปลายสะพานที่เหลือเท่านั้น ต่อมาบริษัทฯ ได้รื้อรางรถไฟออก ประมาณปี พ.ศ. ๒๕๑๗ แล้วยกที่ดินเส้นทางรถไฟทั้งหมดให้เป็นทางสาธารณะ ตลอดเส้นทาง เส้นทางรถไฟที่ว่านี้คือถนนสายหนองยายบู่ในปัจจุบัน
ข้อมูลเพิ่มเติม
- จากแผนที่ที่อ้างอิง พบว่า เส้นทางรถไฟเดิมมีแยกจากหนองยายบู่ขึ้นเลียบไปทางบ่อน้ำร้อนบางพระ และ และด้านใต้ ไปบ้านพันเสด็จ อีก ๒ เส้นทาง จากเส้นทางหลักที่มีการบันทึกไว้
- ตามเส้นทางรถไฟบางจุด เป็นจุดที่อันตราย เช่น บริเวณเนิน 3 ชั้น เป็นทางลงเนิน หากรถไฟขนไม้มาหนัก จะเบรคไม่อยู่ จึงต้องเอาทรายโรยลงรางบริเวณหน้ารถไฟ เพื่อช่วยในการชลอความเร็วและเบรค ไม่เช่นนั้นรถไฟจะลื่นและตกรางได้
