บริษัทป่าไม้กระยาเลยศรีราชา พ.ศ.๒๔๔๑ - ๒๔๕๐
บริษัทป่าไม้กระยาเลยศรีราชา พ.ศ.๒๔๔๑ - ๒๔๕๐
ด้วยความอุดมสมบูรณ์ของป่าไม้ในศรีราชา เมื่อครั้งที่เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี มาพักรักษาตัวที่เกาะลอย เป็นแรงบันดาลใจให้ท่านออกจากราชการมาลงทุนทำป่าไม้ที่ศรีราชา ใช้ชื่อว่า บริษัทป่าไม้กระยาเลยศรีราชา ได้รับสัมปทานป่าไม้ ในปี พ.ศ.๒๔๔๑ ท่านขายที่ดิน และกู้เงินจากพระคลังข้างที่ มาลงทุนตั้งโรงเลื่อยขนาดเล็ก ในปี พ.ศ.๒๔๔๓ อยู่ในที่ดินข้างบ้านเดิมของท่าน (หน้าตลาดเทศบาลศรีราชา) แต่ด้วยไม่มีเงินมากพอ จึงชักชวนหลวงอุดรภัณฑ์พาณิชย์ (อากรเต็ง นายห้างกิมเซ่งหลี) เข้าร่วมหุ้นด้วย ต่อมาท่านต้องไปปราบกบฏเงี้ยวโดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ จึงมอบให้ห้างกิมเซ่งหลีเป็นผู้ดูแลกิจการป่าไม้แทน
แต่การบริหารงานมีความผิดพลาด ขาดทุนเป็นจำนวนมาก เมื่อเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี กลับมา จำต้องเป็นหนี้นายห้างกิมเซ่งหลี ถึง ๕๕๐,๐๐๐ บาท จนต้องขายที่ดินส่วนตัวใช้หนี้
หลังจากท่านกลับมาบริหารงานอีกครั้ง มีความจำเป็นต้องปรับปรุงกิจการอย่างเร่งด่วน จึงต้องกู้เงินจากพระคลังข้างที่มาลงทุนเพิ่มอีก ๒๐๐,๐๐๐ บาท โดยใช้ที่ดินเป็นประกัน พร้อมกันนี้ ร.๕ โปรดเกล้าฯ หาลูกค้าและตลาดต่างประเทศให้ จึงมีลูกค้าติดต่อสั่งซื้อไม้เป็นจำนวนมาก ทั้งในยุโรป จีนและอินเดีย แต่บริษัทป่าไม้กระยาเลยศรีราชา ก็ไม่สามารถส่งไม้ได้ทันกับความต้องการของตลาด เนื่องจากมีกำลังการผลิตน้อย
ข้อมูลเพิ่มเติม
- บริษัท ศรีมหาราชา จำกัด เป็นบริษัทฯทางธุรกิจป่าไม้แห่งแรกในภาคตะวันออก ถือกำเนิดขึ้นที่ตำบลศรีราชา แขวงเมืองบางละมุง เมื่อวันที่ ๒๒ มกราคม พ.ศ.๒๔๔๑ โดยจอมพลเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี
- สัมปทานป่าไม้ครั้งแรกกำหนดระยะเวลา ๕ ปี พื้นที่ระหว่างหนองค้อทางทิศตะวันออก ไปจรดทิศตะวันตกที่ตำบลโรงโป๊ะ ทิศเหนือตั้งแต่เขาหุบบอน ไปจนถึงทิศใต้ที่เขาหลัง
