ซอสพริกศรีราชา ตรา ศรีราชาพานิช
ซอสพริกศรีราชา ตรา ศรีราชาพานิช
ในปัจจุบันมีซอสพริกมีชื่อเสียงโด่งดังทั้งในประเทศและต่างประเทศ มีผู้ผลิตมากมายที่ผลิตซอสพริกออกมาจำหน่ายในท้องตลาด ท่านทราบหรือไม่ว่าซอสพริกมีต้นกำเนิดอยู่ที่ศรีราชา ที่เราเรียกกันจนติดปากว่า “น้ำพริกศรีราชา” นั่นเอง เพื่อให้ได้ข้อมูลที่ถูกต้อง ทีมงานของชมรมคนรักศรีราชาจึงได้ขอให้ พล. ต. หญิง เสาวนิต ไตรกิตยานุกูล (จักกะพาก) ที่พวกเราเรียกกันว่าพี่ตุ่ม เล่าถึงประสบการณ์ในวัยเด็กที่เคยเป็นลูกมือ คุณย่าเพิ่ม จักกะพาก (ภรรยาของขุนจักกะพากพานิชกิจ)เตรียมส่วนผสมและทำน้ำพริกศรีราชาตามสูตรต้นตำรับที่สืบทอดมาจากบิดาของท่านคือคุณทวดกิมซัว ทิมกระจ่าง
คุณย่าเคยเล่าให้ฟังว่าคุณทวดกิมซัว ทิมกระจ่าง เป็นบุตรของหลวงกระจ่างจีนพิสัย (ต้นตระกูล ทิมกระจ่าง) พยายามหาส่วนผสมของเครื่องจิ้มที่มีครบทุกรสคือเปรี้ยว หวาน เค็ม เผ็ด จนได้รสชาติเป็นที่พอใจ สามารถเก็บไว้รับประทานได้เป็นเวลานานโดยไม่บูดเสีย ท่านเรียกเครื่องจิ้มชนิดนี้ว่า “น้ำพริกศรีราชา” ทั้งคุณทวดและคุณย่าทำน้ำพริกศรีราชาไว้รับประทานในครอบครัว แจกกันในหมู่ญาติ ต่อมาคุณย่าได้ถ่ายทอดให้น้องชายต่างมารดาคือคุณปู่สกล ทิมกระจ่าง และบุตรสาวของคุณอาคือ คุณย่าถนอม ทิมกระจ่าง (ภายหลังแต่งงานกับบุตรชายของขุนจักกะพากพานิชกิจ ชื่อ นายดำรง จักกะพาก) ซึ่งบุคคลทั้งสองนี้เองเป็นผู้ที่ทำให้น้ำพริกศรีราชา แพร่หลายเป็นที่รู้จักทั้งในประเทศและต่างประเทศ คุณย่าพูดเสมอว่าถ้าคุณทวดทราบคงดีใจที่น้องทั้งสองคนนำเอาน้ำพริกศรีราชาไปทำเป็นอาชีพ
คุณปู่สกล ทิมกระจ่างตั้งโรงงานผลิตน้ำพริกศรีราชาออกจำหน่ายที่บ้านภรรยาย่านวงเวียนใหญ่ ธนบุรี ใช้ตราเป็นรูปเจดีย์ภูเขาทองวัดสระเกศ กำกับภาษาไทยว่า”ภูเขาทอง”ซึ่งมาจากคำว่า”กิมซัว” แต่ภาษาอังกฤษใช้คำว่า GRAND MOUNTAIN ในปี2505 ได้รับรางวัลเหรียญทอง งานแสดงสินค้าไทย โดยกระทรวงอุตสาหกรรม ในปัจจุบันสืบทอดมาถึง นายกฤช (เอ้) ทิมกระจ่าง เป็นหลานปู่ ตั้ง หจก. บางกอกซอส ผลิตซอสพริกศรีราชาโดยใช้ตราดั้งเดิมคือภูเขาทอง สำหรับส่งจำหน่ายต่างประเทศ และตราสามภูเขา (รูปภูเขาสามลูก) กำกับภาษาอังกฤษ THREE MOUNTAINS สำหรับจำหน่ายในประเทศ รสชาติยังคงเหมือนต้นตำรับ
คุณย่าถนอม จักกะพาก ตั้งโรงงานที่บ้านในซอยแหลมฟาน ศรีราชา ใช้ตรา “ศรีราชาพานิช” (ระยะเวลาใกล้เคียงกับปู่สกล) ท่านเป็นผู้ผลิตน้ำพริกศรีราชา (สูตรต้นตำรับของคุณทวดกิมซัว) เป็นรายแรกของศรีราชา ทำให้น้ำพริกศรีราชาเป็นที่รู้จักของชาวศรีราชาและบุคคลทั่วไป ท่านที่มาเที่ยวศรีราชาต้องซื้อกลับไปเป็นของฝาก ต่อมาทายาทรุ่นลูกได้ขายตรา “ศรีราชาพานิช” ให้บริษัทไทยเทพรส จำกัด เจ้าของผลิตภัณฑ์ตรา “ภูเขาทอง” GOLDEN MOUNTAIN ไป
เท่าที่พอจำได้ส่วนผสมของน้ำพริกศรีราชามี พริก กระเทียม เกลือ น้ำส้มสายชูหมัก และน้ำตาลทรายขาว พริกต้องเลือกพริกที่ดี สุกตลอดทั้งเม็ด หากมีจุดเสียแม้เพียงเล็กน้อย จะไม่ใช้เพราะอาจจะทำให้น้ำพริกเสียได้ น้ำพริกศรีราชาที่มีขายในท้องตลาดนั้นแบ่งตามระดับความเผ็ดมี 3 ระดับคือ เผ็ดมาก ใช้พริกขี้หนูล้วน(สีแดง) หรือ พริกเหลือง (สีเหลือง) เผ็ดกลาง ใช้พริกขี้หนูผสมพริกชี้ฟ้า เผ็ดน้อย ใช้พริกชี้ฟ้าล้วน เป็นการใช้ภูมิปัญญาในการถนอมอาหารและต้องใช้เคล็ดลับเฉพาะจริงๆ ซึ่งได้รับการถ่ายทอดมาจากบรรพบุรุษ มีผู้ที่ทราบส่วนผสมของน้ำพริกศรีราชาแต่ไม่สามารถทำได้อร่อยเหมือนต้นตำรับเพราะไม่ทราบกรรมวิธีและเคล็ดลับ หลายท่านอาจจะเข้าใจว่า สูตรซอสพริกศรีราชามาจากประเทศจีน เป็นการเข้าใจที่ผิด คุณทวดเป็นผู้คิดค้นหาสูตรจนได้ น้ำพริกศรีราชาที่อร่อยให้พวกเราได้รับประทานกันจนทุกวันนี้ เมื่อมีการตั้งสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา หรือ อย. พิจารณาลักษณะของน้ำพริกศรีราชาแล้วให้ใช้คำว่า ซอสพริกแทน
ปัจจุบันนี้ซอสพริกศรีราชา มีชื่อเสียงโด่งดังไปทั่วโลก เป็นซอสพริกเจ้าแรกที่ส่งขายเมืองนอก เราอยู่ศรีราชา คุณทวดเป็นคนศรีราชาโดยกำเนิด หลวงกระจ่างจีนพิสัยเป็นคนศรีราชา เป็นความภูมิใจของคนศรีราชา ซึ่งเป็นมรดกทางภูมิปัญญาที่ถ่ายทอดมาสู่ลูกหลาน หากจะนับเวลาจากที่เริ่มต้นผลิตน้ำพริกศรีราชาเพื่อจำหน่ายน่าจะเกินกว่า 60 ปี เพราะตั้งแต่จำความได้ก็เห็นคุณปู่สกล และคุณย่าถนอมผลิตจำหน่ายแล้ว ถ้านับถึงอายุของต้นรับคงไม่ต่ำกว่าร้อยปี ทำให้ซอสพริกศรีราชาไม่เป็นเพียงแค่ตำนาน แต่จะยังคงอยู่คู่เมืองศรีราชา ตลอดไป
สัมภาษณ์เมื่อวันที่ 5 มีนาคม 2555 ณ บ้านเลขที่ 1 ถ. เจิมจอมพล อ. ศรีราชา จ. ชลบุรี
ให้สัมภาษณ์โดย คุณพันธุ์ศักดิ์ จักกะพาก (พี่อั๋น) และพล.ต. หญิง เสาวนิต ไตรกิตยานุกูล (พี่ตุ่ม)
สัมภาษณ์โดย คุณอดิศักดิ์ ศิรานันท์
เรียบเรียง/ถ่ายภาพโดย ผดุงพล ใสเหลี่ยม
